Tôi đã bỏ ra gần 20 năm trong cuộc đời mình chỉ để suy đi nghĩ lại hai việc: tiếp tục hút thuốc hay cố gắng từ bỏ thói quen này. Đấy là một cái vòng lẩn quẩn mà tôi không tài nào thoát khỏi được. Khi cưới Cassie cách đây 10 năm, tôi vò nát gói thuốc và thề rằng sẽ không bao giờ hút nữa. Khi chúng tôi mua căn nhà đầu tiên cách đây tám năm, tôi lặp lại lời thề bằng cách vứt bao thuốc xuống đất, lấy gót giày đạp nát mới thôi.
Khi con trai tôi _ Cole _ chào đời cách đây năm năm, tôi đã thẳng tay vứt những điếu thuốc vào thùng rác. Rồi khi con gái Olivia được sinh ra ba năm sau đó, lại thêm một gói thuốc nữa bị quẳng đi không thương tiếc.
Đầu tôi gục xuống ngay giữa trang sách toán đang để mở. Có lẽ những kiến thức này sẽ thấm dần vào trí óc tôi. Tôi bắt đầu nghĩ rằng đó là hy vọng duy nhất giúp tôi học được môn này. Tôi có cảmgiác như mình đang ở trên một hành tinh khác. Sao điều này lại có vẻ lạ lẫm với mình thế này? Trong tất cả các môn mà tôi đã học ở đại học cho đến nay, chỉ có môn này là tôi không tài nào hiểu nổi. Thậm chí tôi còn không thể sắp xếp được thời khóa biểu học tập cho hợp lý. Làm sao bây giờ? Tôi tự hỏi, đầu cứ gục xuống bàn như thế ngay giữa lớp học.
Khi ngẩng đầu lên, tôi vô cùng ngạc nhiên khi nhìn thấy một mảnh giấy nhỏ dán dính vào chùm tóc trước trán mình. Trên đó còn có một bức vẽ xinh xắn. Tôi quay sang anh bạn ngồi bên cạnh, anh ta bật cười và với tay gỡ mảnh giấy khỏi tóc tôi.
Hiếm khi thời tiết của một buổi sớm tháng Mười lại ấm áp như hôm ấy. Đây có lẽ là món quà mà Thượng đế muốn ban tặng cho những người dân sinh sống ở vành đai tuyết của Michigan trước khi đội binh hùng mạnh của thần băng giá kéo đến. Trong hộp quà kỳ diệu ấy chứa đựng bầu không khí ngát thơm và những làn gió hây hẩy. Tôi cùng Rick – một người bạn thân lâu năm – đi dạo trên một con đường gần nhà tôi. Cả hai trò chuyện về vụ thu hoạch bắp vừa qua và việc những chiếc lá của mùa thu vẫn còn lưu luyến chưa chịu lìa cành. Đang đi thì đột nhiên Rick khựng lại. – Này! Chúng ta đi đến hồ Michigan(1) (1) Hồ Michigan: Một trong 5 hồ lớn của Bắc Mỹ (diện tích 58.016 km2 ), tiếp giáp với các bang, từ tây sang đông của nước Mỹ, như sau: Wisconsin, Illinois, Indiana và Michigan. Từ “Michigan” ban đầu được sử dụng để chỉ bản thân hồ, và người ta tin rằng nó có gốc từ tiếng mishigami của thổ dân Indian Ojibwa, có nghĩa là “đại hồ”. Vì hồ quá rộng nên trông chẳng khác gì biển. nhé. – Anh bạn tôi hồ hởi đề nghị. Tôi thật sự phấn khởi khi nghe lời đề nghị của Rick. Cả hai chúng tôi biết rất rõ địa danh “hồ Michigan” có tác động kỳ diệu đối với mỗi người như thế nào. Chỉ nghĩ đến việc được ra biển đã khiến lòng tôi lâng lâng bao cảm xúc tuyệt diệu. Chúng tôi nhanh tay chuẩn bị vài thứ gọn nhẹ cho bữa trưa, gồm có bánh mì kẹp cá ngừ, khoai tây chiên, rồi lấy vội hai chiếc áo choàng và xuất phát. Sau nửa giờ lái xe về hướng Tây, chúng tôi đi đến bên bờ hồ Michigan.
“Đến giờ tập luyện rồi”, tôi gọi lớn. Bọn trẻ cười rúc rích rồi xếp hàng thẳng tắp trước những tấm thảm xanh. Megan lê những bước chân nặng nề và lẳng lặng đứng vào phía cuối hàng. Cô bé mới chỉ tám tuổi, bằng tuổi tôi khi tôi mới bắt đầu làm quen với các bài tập nhào lộn.
Tôi cho cả lớp khởi động bằng bài tập uốn người, nhào lộn nhiều vòng liên tục và giữ thăng bằng trên hai tay. Bọn trẻ đã rất thuần thục bài tập này từ nhiều tháng trước đây. Đã có hai bé gái và một bé trai có thể tự nhào lộn ngược ra phía sau trong khi Megan vẫn phải tập giữ thăng bằng trên hai tay và việc nhào lộn có thể sẽ phải mất thêm một thời gian nữa.
Tôi dự định chuyển đội quân nhỏ của mình đến một nơi tốt hơn tuyến lửa này. Là một người mẹ đơn thân 27 tuổi, một nách bốn đứa con thơ, tôi quen với ý nghĩ rằng tôi đích thị là một nhà lãnh đạo can trường chăn dắt lũ con của mình. Thật ra thì đời sống của chúng tôi có khác gì đang trong một trại huấn luyện tân binh quân dịch đầy khắc nghiệt đâu? Cả năm mẹ con chúng tôi phải chen chúc trong một nơi kín bít bùng – một căn hộ có hai phòng ngủ ở bang New Jersey – sống đời sống với những quy định nghiêm ngặt tự đặt ra. Tôi đã không thể lo đủ cho các con mình ngay cả những nhu cầu thiết yếu hàng ngày – chứ đừng nói gì đến những thứ xa xỉ – như những bậc cha mẹ khác, và ngoài mẹ tôi ra, không ai khác trong gia đình tôi chịu ngó ngàng, quan tâm đến cuộc sống của lũ trẻ con tôi cả.
Tất cả đều khiến tôi bất đắc dĩ phải nhận lãnh vai trò của người tổng chỉ huy đội quân của mình. Nhiều đêm, tôi thao thức trên giường hoạch định những chiến lược làm sao để cuộc sống của các con tôi đầy đủ hơn. Dù chúng chưa bao giờ phàn nàn về sự thiếu thốn và dường như rất yên tâm sống dưới sự đùm bọc yêu thương của tôi nhưng tâm trí tôi vẫn cứ luôn thôi thúc phải tìm mọi cách để cải thiện cuộc sống đạm bạc của chúng. Cho nên khi tìm thấy căn hộ có năm phòng ngủ trong một ngôi nhà ba tầng -tầng hai và tầng ba chúng tôi được toàn quyền sử dụng – tôi đã chớp ngay cơ hội này. Ít ra, chúng tôi cũng có thể nới rộng nó ra thêm. Ngôi nhà này thậm chí có cả một sân sau khá rộng rãi. Bà chủ nhà hứa sẽ sửa sang lại mọi thứ trong vòng một tháng. Tôi đồng ý về việc sửa chữa và trả ngay bằng tiền mặt cho bà số tiền thuê của tháng đầu tiên và luôn cả tiền bảo vệ an ninh, rồi vội vã ra về báo cho “lính” của tôi biết rằng chúng tôi sắp chuyển chỗ ở. Lũ nhóc rất phấn khởi. Đêm đó tất cả chúng tôi nằm co cụm trên giường, tính toán những điều phải làm cho tổ ấm mới.
Suốt năm học, Jeff và tôi đã nói chuyện với nhau nhiều lần, nhưng tôi vẫn luôn nhớ về lần anh ấy kể cho tôi nghe về gia đình mình. Mẹ anh, một người phụ nữ sống rất tình cảm, chu đáo, và bà chính là chất keo gắn kết các thành viên trong gia đình lại với nhau. Bà đã mất ngay trước khi Jeff tốt nghiệp trung học. Còn bố Jeff là một bác sĩ thành đạt, và theo lời Jeff kể thì ông là người lạnh lùng, nghiêm khắc, luôn tin rằng bất kỳ ai muốn có những đóng góp giá trị cho cuộc sống thì phải theo học và tốt nghiệp đại học vào tuổi hai mươi ba. Thậm chí ông còn chuẩn bị cho Jeff vào học tại trường đại học nơi ông đã học trước đây, chuẩn bị cả các khoản học phí và chi phí ăn ở cho Jeff. Là một thành viên tích cực của Hội cựu sinh viên của trường, ông mong muốn một ngày nào đó Jeff sẽ tiếp bước cha. Jeff đã hai mươi bảy tuổi và đang là một nhà lập dự án kinh doanh thành đạt của một trong 500 công ty được tạp chí Fortune bình chọn, và anh không hề có bằng đại học. Niềm đam mê của anh là trượt tuyết. Sau khi tốt nghiệp trung học, anh từ chối sự giúp đỡ của bố và chuyển đến Colorado làm việc trong đội tuần tra trượt tuyết. Nỗi đau đớn vẫn còn hiện rõ trong ánh mắt, Jeff kể rằng anh ta vẫn nhớ rõ ngày mà anh nói với bố là sẽ không học đại học và sẽ làm việc tại một khu trượt tuyết. Anh nhớ từng lời nói trong cuộc trò chuyện ngắn ngủi đó. Anh cũng nói với bố là anh chỉ đam mê trượt tuyết, yêu thích những ngọn núi và cả những dự định của mình. Ông bố nhìn xa xăm, khuôn mặt ông trở nên đỏ gay, mắt nheo lại và ném thẳng ánh nhìn vào Jeff. Rồi ông thốt ra những lời mà mãi đến giờ vẫn còn vang lên trong tâm trí Jeff: “Mày là thằng lười biếng! Tao không có thằng con bỏ học đại học để làm một tên tuần tra trượt tuyết. Lẽ ra tao phải biết trước là mày chẳng ra gì. Khi nào mày có đủ tự trọng để vận dụng bộ não mà Chúa đã ban cho mày và đi học trở lại, lúc đó mày hãy bước chân vào cái nhà này.” Kể từ hôm đó, hai bố con không bao giờ nói chuyện với nhau nữa.
Ngồi đối diện với bác sĩ, tôi hỏi một câu rất đỗi thông thường: – Kết quả chẩn đoán thế nào, thưa bác sĩ? – Sẽ phải cắt bỏ phần chân dưới đầu gối của cô. – Ông ấy đáp. Đột nhiên tôi cảm thấy mình muốn nôn, cảm giác như mình sắp ngất đi đến nơi. Giờ nhớ lại, tôi thấy chưa có điều gì khiến mình bị sốc bằng mấy từ đó của bác sĩ. Lấy lại bình tĩnh, tôi đặt thêm nhiều câu hỏi nữa và hiểu rõ đó là điều cần kíp trong lúc này. Mặc dù đây được xem là loại phẫu thuật tùy chọn, nhưng tôi không có quyền chọn lựa. Theo giải thích của bác sĩ thì nếu chờ đợi thêm, tôi sẽ có nguy cơ bị hoại tử. Lúc đó, tôi sẽ phải cắt bỏ tất cả những gì nằm trong ranh giới hoại tử (tức là đường màu đỏ, phồng lên phân chia giữa phần cơ khỏe và cơ bị hoại tử). Tôi vốn đã làm quen với chuyện hoại tử vì đã từng mất hai ngón chân. Dẫu sao thì cơ hội có được cái chân giả sau đó vẫn khả quan hơn nếu bác sĩ chủ động phẫu thuật ngay bây giờ. Trên đường về đầy nước mắt, tôi cứ nghĩ đến mọi điều mà cuộc phẫu thuật này sẽ tác động đến cuộc đời mình. Bức tranh đó thật là ảm đạm khiến tôi cảm thấy sợ hãi. Tôi phải chịu đựng đến bốn năm trời. Phẫu thuật ghép xương của tôi nảy sinh nhiều biến chứng phức tạp, tiếp đến là nhiễm trùng phần còn dôi lại khiến tôi hỏng mất cả bàn chân. Thật là bốn năm nặng nề và tôi chưa bao giờ nghĩ là cuối cùng mình sẽ phải chịu cảnh này. Chưa bao giờ tôi nghĩ mình sẽ phải mang một cái chân giả. Tuy vậy, chẳng ai có thể giúp tôi lấy lại cái chân của mình. Phần chân bị hỏng đã lan rộng quá thể. Bác sĩ đã nói rõ là tôi cần phải phẫu thuật nhanh chóng. Tôi không dám nói cho chồng mình biết. Bốn năm qua, chúng tôi đã khánh kiệt vì vô số cuộc phẫu thuật, những lần nằm viện và điều trị. Hồi đó, chúng tôi không có chế độ bảo hiểm y tế và hàng tháng vẫn phải trả các hóa đơn chi tiêu. Chồng tôi làm việc rất vất vả. Giờ mọi thứ lại càng thêm khó khăn tốn kém, và tôi cảm thấy chuyện này là cả một gánh nặng. Mọi thứ diễn ra nhanh chóng sau cái ngày định mệnh đó. Bác sĩ đã cắt bỏ phần chân phải bên dưới đầu gối khoảng hai tấc của tôi. Phần chân còn lại liền lặn đẹp mắt vì đã hết nhiễm trùng.
Cho dẫu có xem nhiều chương trình truyền hình, video clip trên internet hay tranh ảnh đến mấy, mọi thứ vẫn không thể nào trung thực cho bằng trải nghiệm thực tế khi tôi đến sống tại Thổ Nhĩ Kỳ. Trước nay tôi vẫn cứ nghĩ nơi đây là một quốc gia thuộc thế giới thứ ba với những con lạc đà lang thang khắp nơi.
Quả có thế thật! Mọi thứ nơi đây thật sống động, hối hả, đông đúc và tràn ngập không khí mua bán. Đến Istanbul vào mùa hè năm 2009, tôi đón một chiếc xe buýt để đi từ sân bay về khách sạn. Sau khi đã tìm được chỗ chờ xe buýt, tôi quay lại thì thấy Byron đang nói chuyện với một người dân địa phương trông hao hao giống diễn viên Antonio Banderas. Anh chàng trẻ tuổi đó mặc một chiếc áo sơ mi trắng, quần tây đen, trên ngực có đeo tấm bảng gì đó liên quan đến du lịch.
Tôi thường tự hỏi làm sao người ta lại có thể vượt qua được thời thơ ấu và niên thiếu, bạn có cảm giác như tôi không? Trẻ con quá liều lĩnh và dám làm quá nhiều chuyện điên rồ đến nỗi chúng ta khó mà biết được làm thế nào chúng có thể vượt qua hết những chuyện đó.
Tôi phải thừa nhận rằng trong những năm đầu học đại học, bản thân tôi cũng là một thiếu niên rất dễ nóng giận. Tôi có thể căm giận đủ thứ. Cuộc đời này chẳng làm tôi hài lòng tí nào cả. Nhưng sự tức giận của tôi thường tập trung vào một số điều, chẳng hạn – bố mẹ tôi chẳng làm tôi vừa lòng chút nào. Tôi rất bực mình ngay với những lời dạy bảo và nhắc nhở của bố tôi. Khả năng tài chính của gia đình có giới hạn nên tôi đành chọn một trường đại học ở địa phương và đi xe buýt đến trường mỗi ngày. Một ngày nọ, tôi đã cãi nhau dữ dội với bố tôi.
Tôi thấy ông luôn kiểm soát tôi và tôi muốn thoát khỏi điều đó. Ông lại cho tôi là thằng con bất trị và tìm cách khẳng định uy quyền của một người cha. Hai bố con đã nổi giận và nặng lời với nhau. Lúc đó tôi đã vùng chạy ra khỏi nhà và lỡ mất chuyến xe buýt đến trường. Tôi biết rằng chờ chuyến xe buýt kế tiếp sẽ làm tôi bị trễ học. Điều đó càng khiến tôi thêm giận dữ. …
Hạnh phúc chính là không có mặt sự bất như ý, và chính điều này quyết định cho hạnh phúc có mặt, chứ không phải là các giá trị bên ngoài.
Hạnh phúc ở quanh ta
Cho nên bằng chính sự lớn mạnh của tinh thần, thì chúng ta dễ dàng làm chủ được mọi vấn đề liên quan đến khổ đau và hạnh phúc. Trong mỗi con người chúng ta, ai cũng có một trữ lượng hạnh phúc rất lớn, cho dù chúng ta rơi vào hoàn cảnh nào thì nó cũng không mất đi.
Nhưng vì chúng ta không biết cách nhận diện được hạnh phúc, nên chúng ta phải chịu đau khổ hoài.
Vậy hạnh phúc của mỗi người là có ngay đây, nếu như chúng ta nhận diện được nó. Điều đó cũng giống như đức Phật đã kể một câu chuyện trong Kinh Pháp Hoa rằng, có một gã Cùng Tử lang thang phiêu bạt giang hồ sống trong hoàn cảnh nghèo khó, mà không biết trong túi áo của mình có một viên ngọc quý vô giá. Và một ngày kia khi gã Cùng Tử đã tìm thấy viên ngọc quý giá của mình rồi, thì liền trở thành ông Trưởng Giả giàu sang huy hoàng. Và chúng ta cũng vậy, vấn đề là phải có phương pháp để giúp chúng ta nhận diện được hạnh phúc của mình, để chúng ta thấy rằng cuộc đời này tươi đẹp và có ý nghĩa biết bao.
Do đó, hạnh phúc hay đau khổ đều nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta, và chúng ta hãy bước tới đón nhận hạnh phúc của mình đi. Vậy hạnh phúc là gì? Hạnh phúc chính là không có mặt sự bất như ý, và chính điều này quyết định cho hạnh phúc có mặt, chứ không phải là các giá trị bên ngoài. Cho nên bằng chính sự lớn mạnh của tinh thần, thì chúng ta dễ dàng làm chủ được mọi vấn đề liên quan đến khổ đau và hạnh phúc.
Vì hạnh phúc có nguồn gốc từ khổ đau, và khổ đau lại có nguồn gốc từ sự sung sướng của thể xác. Hay nói khác hơn khi chúng ta hưởng thụ đời sống dục lạc, thì kế tiếp đó nó sẽ làm cho chúng ta khổ đau. …
